MDLP K23 hesaplayicisi esliginde Dogu Karadeniz ve Kafkas'lar - 1

     Merhabalar. Isminden de ansilacagi uzere bu blog, DNA ve Genetik uzerine. Hemen girizgah olarak DNA tiplerinden kisaca bahsedelim. Insanda toplam 46 tane kromozon var. Bunlardan 22 tanesi, biri anne ve biri babadan olmak uzere cift halinde geliyor. 23. kromozon biraz farkli, o da cinsiyeti belirleyen kromozom. Anneden surekli "X" kromozomu aliyoruz. Babadan ise "X' veya "Y" olabilir. Babadan gelen "X" anneden gelen "X" ile birlesirse "disi" "XX", babadan gelen "Y" anneden gelen "X" ile birlesirse "erkek" "XY" oluyor. Buradaki Y-DNA da baba hatti oluyor. Y-DNA'da olusan mutasyonlara ilerleyen bolumlerde deginecegiz. mtDNA ise sadece anneden cocuklarina nakledilen halkasal kod dizisidir, mtDNA'da da mutasyonlar olur onuda ilerleyen bolumlerde inceleyecegiz. Gelelim yazimizin konusuna; Otozomal DNA. 

     Otozomal DNA testi, ana hatti testi ve baba hatti testlerinde bize aktarilan genetik isaretleri gosteren, belirli bir harf ile temsil edilen haplogrup sonucu vermez.  Otozomal test, anne ve babadan alinan genetik yapinin etnik dagilimini yani kisinin genetik bilgilerine bagli olarak olusturulan biyocografi (etnik) koken analizi sonuclarini gosterir ve ayrica bu test, gecmisteki butun atalarimizdan bize aktarilan tum genetik isaretleri (otozomal SNP'ler) test edip bir dosya (raw data) halinde bize verir. 

     Bu raw datayi elde edebilmek icin oncelikle ticari firmalardan (FTDNA, Ancestry, 23andMe) otozomal testi alinmalidir.  Her firmanin kendine has uniform kume bilesenleri (etnik gruplamalari) var. Bu bilesenler baz alinarak yapilan hesaplamalar sonucu elde edilen veriler bize yuzdelik dilimler halinde gosterilir. Bu raw data elde edildikten sonra bunu 3. parti firmalara yukleyerek daha detayli sonuclar ve derin analizler yapabilmekteyiz. Bu 3. parti uygulamalarindan biri'de GEDMATCH. (www.gedmatch.com)

     Raw datanizi gedmatch'e yukleyip sitede bulunan 7 ayri projeden 20'ye yakin admixture kalkulator degerlerinizi gorebilirsiniz. Her bir projenin baz aldigi altyapi kurgusu farkli oldugundan otomatikman populations da her bir projede degisik cikabilir, normaldir.

     Gelgelelim bu yazimizin kalkulatorune. Iki seri halinde yayinlayacagimiz bu calismanin ilk bolumunu Dogu Karadenizde Artvin, Trabzon, Rize, Erzurum, Giresun, Bayburt ve cevre il olan Kars’tan toplanan numunelerin  (toplam 95 numune) MDLP-K23b kalkulator sonuclarinin il il ortalamalari olusturacaktir. 2. Bolumde ise Gurcistan'in eski Kolhis Kralligi ve akabinde takip eden Lazika Kralligi ile ortusen cografi bolgeyi de ele alip daha buyuk cercevede degisik acilardan bakip degerlendirmelerde bulunacagiz.

      Hazir sirasi gelmis iken belirtelim, Laz / Colchis Genetics & DNA projesinin ve grubunun amaci; Kafkas/Kolh genetigiyle ilgilenenleri bir araya toplayip, Kolhis'lilerin / Laz'larin kim olduklarina ve nereden geldiklerine dair genetik bilgiler isiginda yeni yorumlar eklemektir. Bu baglamda calismalarimizin odak noktasini antik Colchis Kralligi (Lazika olarak devam eden) ile ortusen cografi bolgenin genetik yapisi olusturacaktir. Calismalarimizin Turkiye ayagindaki sonuclari etnik ( Laz, Hemsinli, Pontus Rum, Ermeni, Turk) ve toplu ( hepsinin toplami ve ortalamasi) olacak sekilde 2 kategoriye ayirip il il detayli olarak inceleyecegiz. Gelecekteki Calismalar ayni sekilde otozomal, mtDNA (Anne hatti) ve Y-DNA (Baba hatti) olarak siniflandirilarak grafikler halinde sunulacaktir. Eger varsa bolge bolge deep clade sonuclari yorumlanacak ve yfull uzerindeki Y-DNA agacindaki yerleri ve birbirleri ile iliskileri incelenecek. Bu surec icerisinde mumkun oldugu kadar akademik ve bilimsel calismalari da sizin icin derlemeye calisacagim. Elbetteki sorulariniza, onerilerinize, elestirilerinize ihtiyacim olacak. Butun bunlarin disinda bu calismada aktif olarak rol almak, yardim etmek isteyenler veya bilgi paylasmak isteyenler lutfen yazinin sonundaki e-mail adresinden bizimle iletisime gecsin.

     Simdi baslayabiliriz, Kisaca MDLP K-23b kalkulatorunden bahsedelim. Vadim Verenich'in tasarladigi bu kalkulatorde 23 komponent var. Bizim agirlik verecegimiz  komponentler sirasi ile Kafkasya, Guney Orta Asya, Orta Dogu ve Tunguz-Altay olacak.

     Yukarida gordugunuz il ortalamalari o ildeki butun bireylerin degerlerinin ortalamasini icermektedir. Yazinin sonlarina dogru Rize ve Artvin icin ayrica bir tablo sunulacaktir. O tabloda Rize'deki Laz, Hemsinli ve Turk, Artvin icin ise Laz ve Turk olarak siniflandirilmis ortalamalari da gorebilirsiniz.

     Yavastan komponent degerlerini gormeye baslayalim. Ilk sirada Kafkasya komponenti var.

     Kafkasya bileseni adindan da anlasilacagi uzere Kafkas halklarinda bir hayli yuksek degerlere sahip. Bunu Turkiye'de ki Laz ve Dogu Karadenizli degerlerinde acikca gorebiliriz. Laz degerlerini ayreten yazinin son kisminda paylasacagim. Ilk olarak ilsel ortalamalar var. Rize ili 57% ye yakin bir ortalama ile en fazla Kafkasya bilesenine sahip il. Bu noktada bir detay vermek istiyorum. Rize'nin yuksek cikmasinin diger bir nedeni de bazi Rize orneklerinin bilinmeyen bir nedenle (hesaplama etkisi olabilir) normalden cok yuksek Kafkasya bileseni vermesidir. Rize'den sonra Artvin, Trabzon, Bayburt ve Erzurum devam etmekte. Bu bolgeler hemen hemen ayni ve benzer sonuclar icermektedir.  Giresun ve Erzurum'da isler biraz farklilasmakta. Yukaridaki isi haritasinda da bunu gorebiliyoruz. (Gumushane ve Ardahan hesaplamalara dahil edilmemistir, yeterli ornek yok)

Ikinci bilesenimiz ise South Central Asia, 

     South Central Asia bileseni Beluclar, Brohiler ve Kalas halklarinda zirve yapmaktadir. (Gunumuz Iran, Afganistan ve Pakistan bolgelerinde yasamaktadirlar.) Kurt'lerde 30%'lara kadar cikmaktadir.

     Elde ettigimiz ortalamalardan 3. en yuksek bilesen ise Orta Dogu bileseni. Bu bilesen Bedevi'lerde 85%'lere kadar cikabiliyor.

     Akabinde ise belkide bircok kisinin merak ettigi Tungus-Altaic bileseni. 

     Burada soyle bir sonuc ortaya cikiyor. Kafkasya bileseninde ortalamadan farkli gozuken iki il Giresun ve Kars, bu bilesende de diger illerden nispeten farkli degerlere sahip. Kars degerlerindeki yukseklik Kars orneginin Azerbaycan ile baglantili olmasindan olabilir. Ornek sayilarimiz yetersiz.
Konu hakkinda 2015 tarihli bir yazi var paylasmak istedigim, okursaniz sevinirim. ( http://www.haplogruplar.com/kafkasya-bolgesinde-otozomal-genetik-yapi/)

     Ornekler cogaldikca periyodlar halinde bilgiler guncellenecektir. MDLP-K23 ile baslayan bu surec diger Kalkulatorlerle devam edecektir. Ayrica su an elimde 100'den fazla Y-DNA (Rize ve Artvin) ve 50'ye yakin mtDNA (Rize ve Artvin) mevcut. Ilerleyen donemlerde onlarla ilgili istatistik ve analizlerimizi de yayinlayacagiz.

Bu arada yazinin basinda bahsettigimiz Rize ve Artvin icin etnik olarak siniflandirilmis ortalamalar ve degerleri asagida gorebilirsiniz.

     Rize ve Artvin icin konusacak olursak Kafkasya bileseni 60% ile 50% bandi arasinda. Turkiye ortalamasinin 40%'larda oldugu dusunulurse bir hayli yuksek. SCA bileseninde ise degerler bir birlerine yakin olmakla birlikte doguya gidildikce hafif artis gorulmekte.

    Birkac kucuk not ile bitirmek istiyorum. Yazinin ikinci kismi Gurcistan'in Colchis bolgesiyle ortusen cografi alan uzerine olucak. Elimdeki 30'a yakin Megrel, Svan, Abkhaz ve Gurcu otozomal ornekleriyle yine ayni sistemde grafik ve haritalandirma yontemi ile sonuclari gorsellestirecegim. Sonrasinda Turkiye'deki sonuclari Gurcistan verileri ile harmanlayip gelecekte inceleyecegimiz baska kalkulatorler icin altyapimizi olusturmus olacagiz.

     Tesekkurler.

Iletisim e-mail: lazdna@hotmail.com
Facebook Grup:https://www.facebook.com/groups/1642998242619093/

FTDNA Colchis / Lazica DNA Project: https://www.familytreedna.com/groups/colchis-lazika-dna

Instagram: https://www.instagram.com/laz_colchis_genetics_and_dna/
Twitter:https://twitter.com/Laz_Colchis_DNA